Centre for Climate Change Research

CZŁOWIEK, PRZYRODA I KLIMAT: ZAINTERESOWANIE ARKTYKĄ W RZECZPOSPOLITEJ W XVIII WIEKU

2023-03-08

Streszczenie referatu

Od początku XVIII wieku zainteresowania uczonych oraz oświeconej szlachty w Europie coraz częściej skierowane były w stronę mało znanej Arktyki. Przyczynili się do tego między innymi holenderscy, duńscy czy niemieccy wielorybnicy, poszukiwacze przejścia północno-zachodniego czy północno-wschodniego oraz misjonarze, a w szczególności Herrnhuci należący do wyznania luterańskiego, którzy dotarli do niemal wszystkich regionów arktycznych takich jak Laponia, Islandia, Wyspy Owcze, Grenlandia, Labrador w Kanadzie, Alaska czy północna Rosji, zakładając w niektórych z nich stacje misyjne. Dzięki tym podróżom nowa wiedza przekazywana z przez naocznych obserwatorów  dotarła do Europy. Powyższy wykład poświęcony jest komunikacji uczonych i szlachty w Rzeczpospolitej na temat europejskiej części Arktyki. Na podstawie wybranych przykładów i tekstów, omówiony zostanie proces tzw. "mobilności kulturowej", zakładający stały obieg osób, idei i obiektów, który zmienił wyobrażenia polskich uczonych o ludziach, przyrodzie i klimacie dalekiej północy. Podstawę analizy stanowią publikacje książkowe i czasopisma drukowane z XVIII wieku. Wykład poświęcony jest w szczególności informacjom o człowieku, przyrodzie oraz danym pogodowym notowanym przez misjonarzy i reprodukowanym w czasopismach naukowych. Powiązania uczonych z Rzeczpospolitej z Europą Zachodnią są niemal faktem oczywistym, który można bardzo jasno zdefiniować pod względem językowym czy religijnym, badając tak niecodzienny obszar jakim jest recepcja wiedzy o Arktyce.

Prof. dr Joanna Kodzik - biogram 

Joanna Kodzik jest profesorem w zakresie Arctic Humanities i germanistyki na Uniwersytecie w Wersalu/ Uniwersytecie Paris-Saclay w Malaurie Institute of Arctic Research Monaco-UVSQ. Specjalizuje się w nowożytnej historii kultury zwłaszcza historii komunikacji i recepcji wiedzy o Arktyce w drukach i rękopisach niemieckojęzycznych oraz historii misji herrnhuckich w europejskiej części Arktyki. Joanna Kodzik studiowała germanistykę w Toruniu oraz socjologię i psychologię w Hagen w Niemczech, uzyskując tytuły magistra zarówno w zakresie germanistyki oraz socjologii. Po ukończeniu studiów doktoranckich na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu pracowała jako asystent w Instytucie Historii na Uniwersytecie w Poczdamie (2012-2014) oraz na Uniwersytecie w Lipsku w Instytucie Historii i Kultury Europy Środkowej i Wschodniej (GWZO) (2015-2017). Od 2017 Joanna Kodzik pracuje na Uniwersytecie w Wersalu, biorąc udział w licznych projektach badawczych m.in. HORIZON 2020. 

Jej najnowsze publikacje poświęcone są oficjalnej komunikacji Herrnhutów o Grenlandii, w tym o warunkach pogodowych, diariuszom podróży Herrnhutów z Laponii, których droga na daleką północ niejednokrotnie prowadziła przez Pomorze, Prusy Królewskie i Prusy Książęce a także recepcji wiedzy o Arktyce w obszarze niemieckojęzycznym i we Francji nawiązując m.in. do zainteresowań Arktyką i Herrnhutami takich osobistości jak Johann Gottfried Herder, Immanuel Kant czy George Sand. Joanna Kodzik publikowała również o podróżach i związkach Herrnhutów z mennonitami na Żuławach oraz z Słowińcami na Pomorzu.

Przemysław Wyszyński
Centre for Climate Change Research